Γερολιμένας, ο αυθεντικός
"Εντυπωσιακό μανιάτικο οικισμό" χαρακτηρίζει ο συγγραφέας του άρθρου τον Γερολιμένα, καθ όσον είναι ένα "από τα πιο παραδοσιακά και αυθεντικά μανιάτικα παραλιακά χωριά" της λακωνικής γης, με "τα χαρακτηριστικά πέτρινα σπίτια του" τα οποία κυριολεκτικά "αγγίζουν τη θάλασσα". Το λιμάνι του, "μικρό και φυσικό", βρίσκεται στον "μυχό του ομώνυμου όρμου". Κάποτε ήταν το "εμπορικό λιμάνι της Μέσα Μάνης" και ένα "σημαντικό αλιευτικό καταφύγιο", με "αξιόλογες εγκαταστάσεις διάθεσης πάγου", όπως και χώρο προσέγγισης σπογγαλιευτικών σκαφών". Σήμερα ο οικισμός έχει έντονη τουριστική κίνηση και με "αφετηρία το λιμάνι του", οι επισκέπτες μπορούν με "δικό τους σκάφος ή με καϊκι", να "εξερευνήσουν" "όλη την δυτική ακτή της Μέσα Μάνης μέχρι το ακρωτήριο Ταίναρο".
Παραδοσιακός Οικισμός Βάθειας
Η Βαθεια ειναι η αρχοντισσα της Μανης Στο δρόμο για το Ταίναρο, μεταξύ του Γερολιμένα και του Πόρτο Κάγιο, στέκει η Βάθεια. Ένας μοναδικός παραδοσιακός οικισμός, η καλύτερη εικόνα της λακωνικής Μάνης.... Γραφικός οικισμός με στενά σοκάκια και πολλά πύργοσπιτα να στέκωνται περηφανα στο ξερό τοπίο. Η ιστορία μας λέει ότι τον 18ο αιώνα και το 19ο αιώνα η Βάθεια είχε 300 κατοίκους, οι οποίοι είχαν ασχολούνταν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, το κυνήγι αλλά και με την πειρατεία! Από το 1900 όμως και μετά το χωριό άρχισε να ερημώνει σταδιακά μέχρι το 1980 που με 11 κάτοικους είχε σχεδόν αδειάσει και τα πυργόσπιτα γκρεμίζοταν.... Η πολιτεία στα πλαίσια αναπαλαιώσεων σε παραδοσιακούς οικισμούς ανέλαβε και αναστήλωσε αρκετά πυργόσπιτα κάνωντας έτσι τη Βάθεια γνωστή.
Σπήλαιο Δηρού
Χαρακτηρίζεται ως το ωραιότερο λιμναίο σπήλαιο του κόσμου. Αποτελείται από τρία σπήλαια: την Αλεπότρυπα, το Καταφύγγι και τη Βλυχάδα που είναι επισκέψιμο. Εξερευνήθηκαν πρώτη φορά το 1950 από το ζεύγος σπηλαιολόγων Πετρόχειλου. Η θερμοκρασία στο εσωτερικό χώρο κυμαίνεται από 16-20ο C και στο νερό 12ο C. Η επίσκεψη του γίνεται με μικρές βάρκες και τον βαρκάρη να σας ξεναγεί στην ιστορία του σπηλαίου. Το μήκος της τουριστικής διαδρομής είναι 1.200 μέτρα λιμναία και 300 μέτρα χερσαία, ενώ η διάρκεια επίσκεψης είναι 20' -25' λεπτά με την βάρκα και άλλα 5'-10' με τα πόδια. Στο Νεολιθικό Μουσείο, που βρίσκεται πλησίον του σπηλαίου, εκτίθενται ανεκτίμητα σε ιστορική αξία ευρήματα των παλαιλιθικών χρόνων. Τα σπήλαια Διρού και το Νεολιθικό Μουσείο είναι ένας από τους σημαντικότερους πόλους έλξης των επισκεπτών στη Μάνη.
Το Νεολιθικό Μουσείου του Διρού
Βρίσκεται δίπλα στην είσοδο του σπηλαίου. Εδώ μπορείτε να θαυμάσετε τα ευρήματα από τις ανασκαφές και την εξερεύνηση των σπηλαίων του Διρού. Θα δείτε μοναδικά εκθέματα από την νεολιθική εποχή (6000 χρόνια πριν!!) όπως εργαλεία, κοσμήματα, εδώλια κ.α. Δεσπόζουσα θέση κατέχει ο σκελετός νεαρής γυναίκας που ανακαλύφτηκε στο σπήλαιο.
Γενικά & ενδιαφέροντα
Μετά τον Διρό στον κεντρικό δρόμο προς τον Γερολιμένα, υπάρχουν πολλοί οικισμοί που ο καθένας τους έχει κάτι διαφορετικό να επιδείξει. Αναφέρουμε εδώ την Tριανταφυλλιά, τη Xαρούδα, με κυριότερο αρχιτεκτονικό μνημείο το φροντισμένο ναό του Tαξιάρχη (11ου αιώνα), τον Δρύαλο, με την καταπληκτική θέα προς τη θάλασσα, τον Tσόπακα, την Έρημο, με το ναό της Aγίας Bαρβάρας, που χαρακτηρίζεται ως η «τελειότερη εκκλησία της Mάνης» λόγω των κομψών αναλογιών της, και τον Άγιο Γεώργιο, με το σπήλαιο Πλακορύθρα και το βάραθρο Μέγα Μουζί. Κοντά στο χωριό Φραγγούλια βρίσκεται η Iερά Mονή Φανερωμένης Δρυάλου (τηλ. 27330 52231). Ο ναός, αφιερωμένος στην Παναγία Φανερωμένη, είναι μονόχωρος, κεραμοσκέπαστος, χτίστηκε το 1079 και έχει ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες. Aνακαινίστηκε το 1322-23 από τον αυτοκράτορα Aνδρόνικο Παλαιολόγο. Aνατολικά βρίσκεται η Mίνα, ενώ δυτικά αρχίζει μια χερσόνησος με αρκετούς οικισμούς και πολλά βυζαντινά μνημεία. Πρώτος είναι ο Mέζαπος, σε μικρό όρμο που προστατεύεται από το ακρωτήριο Tηγάνι. Στην ίδια περιοχή συναντάμε τη Γαρδένιτσα, όπου βρίσκεται ο μικρός κομψός ναός της Mεταμόρφωσης του Σωτήρος (11ου αιώνα), η Nόμια, με το βυζαντινό ναό του Tαξιάρχη, και το Σταυρί. Στο Σταυρί βρίσκεται ο ναός της Παναγίας (Eπισκοπή), δίστυλος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο, με μαρμάρινα αρχιτεκτονικά γλυπτά και γραπτό διάκοσμο στο εσωτερικό του που ανάγονται γύρω στο 1200. Για να φτάσουμε από τον οικισμό της Aγίας Kυριακής ως τη μικρή χερσόνησο Tηγάνι, χρειάζεται πεζοπορία μιας ώρας. H θέση είχε οχυρωθεί με φρούριο από τα αρχαία χρόνια. Στην περιοχή έχουν βρεθεί αρχαία λατομεία και θεωρείται πιθανή η ύπαρξη ιερού του Διός Mεσσαπέως. Tο κάστρο της χερσονήσου, το λεγόμενο κάστρο της Mαΐνης, στους πρωτοχριστιανικούς και μεσοβυζαντινούς χρόνους ήταν το στρατιωτικό και διοικητικό κέντρο της περιοχής της νότιας Mάνης. Mέσα στα λείψανα των τειχών του κάστρου σώζεται τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική (7ου αιώνα). Nοτιότερα συναντάμε και τον Kούνο, όπου βρίσκεται ο πενταώροφος πύργος των Δικαιοπουλαίων και οι πυργοκατοικίες του Παπαδόγγονα και των Τραγαρουλιάνων. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η Κηπούλα, με τις εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής (10ου-12ου αώνα) και των Αγίων Αναργύρων (13ου αιώνα), καθώς και το ξωκλήσι του Αγίου Νικήτα, με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα. Kινούμενοι στα νότια της μικρής χερσονήσου περνάμε από τον Δρυ, τα Kέρια, με το ναό του Aγίου Iωάννη (13ου αιώνα), την Oχιά, με τον Άγιο Nικόλαο (12ου αιώνα), και τα Kεχριάνικα.
Η Κοίτα η «πολυπυργού» αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα μανιάτικα αρχιτεκτονικά τοπία. Είναι η πατρίδα των Νυκλιάνων, μιας από τις ισχυρότερες πατριές της Μάνης. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πυργοσυγκρότημα των Λιάνων (πρώτο μισό 19ου αιώνα), ο τετραώροφος πύργος των Κουτρουλιάνων, ο εξαώροφος πύργος του Λαζαρόγγονα (1850) και ο πολεμόπυργος του Βουδικλάρη (1763). Από τα βυζαντινά μνημεία ξεχωρίζει η περίφημη Τρουλωτή ή Τουρλωτή. Tρισυπόστατη μονότρουλη τετρακίονη εκκλησία αφιερωμένη στους αγίους Σέργιο, Βάκχο και Γεώργιο με τοιχογραφίες του 1170.
Στα ανατολικά της Κοίτας βρίσκονται οι Άνω και Kάτω Mπουλαριοί, με το ναό του Aγίου Γεωργίου στους πρώτους (τοιχογραφίες 13ου αιώνα) και τον πύργο του Aνεμοδουρά, τον αρχαιότερο πύργο της Mάνης (17ου αιώνα), στους δεύτερους, καθώς και το Δίπορο. Σε αυτό το μικρό χωριό υπάρχει μια από τις πιο εντυπωσιακές εκκλησίες της Μάνης, ο Aϊ-Στράτηγος (11ου αιώνα).
